Άγχος αποχωρισμού: Όσα πρέπει να γνωρίζεις για να βοηθήσεις το παιδί σου να το ξεπεράσει

Όσες είμαστε μητέρες,συχνά περνάμε περιόδους που το παιδί μας θέλει να είναι κυριολεκτικά γαντζωμένο πάνω μας μέρα και νύχτα.Πέρα από τα άλματα ανάπτυξης που μπορεί να διανύει ένα βρέφος,υπάρχει και το άγχος αποχωρισμού.

Άγχος αποχωρισμού ονομάζουμε την κατάσταση κατά την οποία ένα βρέφος,συνήθως 8 με 15 μηνών,επιθυμεί την συνεχή φυσική παρουσία και σωματική επαφή με την μητέρα του,απορρίπτοντας  την συναναστροφή με άλλα άτομα του συγγενικού περιβάλλοντος και την διάθεση για νέες εξερευνήσεις και δραστηριότητες.

Αυτό σημαίνει με απλά λόγια πως το μωρό,ένα θηλάζον μωρό ακόμη περισσότερο,έχει ανάγκη από την πλήρη προσοχή της μητέρας του και τίποτα δεν μπορεί να την αντικαταστήσει.Κανένα παιχνίδι,καμία άλλη αγκαλιά,κανένας φροντιστής δεν αναπληρώνει την μαμά.


Το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται και σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας,προσχολικής και σε παιδιά δημοτικού.Ξεκινά συνήθως μόλις το παιδί έρθει για πρώτη φορά σε επαφή με το σχολικό περιβάλλον,ή αν το παιδί αλλάξει σχολείο μεταγενέστερα και πρέπει να προσαρμοστεί ξανά.Σε κάθε περίπτωση,μιλάμε για μια διαταραχή που χρήζει μεγάλης προσοχής,καθώς το παιδί στο διάστημα αυτό διαμορφώνει την προσωπικότητά του και πολλά στοιχεία θα το ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή του.

Συμπτώματα
Υπάρχουν χαρακτηριστικά συμπτώματα,τα οποία δίνουν σαφή εικόνα της διαταραχής.Το παιδί είναι συχνά νευρικό,ευερέθιστο και ευαίσθητο στην όποια αλλαγή,ενώ ο φόβος του ότι θα αποχωριστεί την μητέρα του ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο κατέχει πρωτεύοντα ρόλο στην ζωή του,κυριαρχεί σε κάθε βήμα.Πολλά παιδιά σωματοποιούν αυτό που βιώνουν,με αποτέλεσμα να εμφανίζουν πονοκεφάλους και διαταραχές του στομάχου.Το άγχος αυτό επίσης,σε ορισμένες περιπτώσεις ευνοεί την εμφάνιση εξανθημάτων.

Ειδικότερα το παιδί:

  • Δεν μπορεί να φανταστεί να περάσει χρόνο χωρίς το αγαπημένο του πρόσωπο.Αυτό το διεκδικεί με θυμό και πολλές εκρήξεις.
  • Έχει μονίμως τον φόβο πως κάτι κακό θα συμβεί στην μητέρα ή στο ίδιο αν αποχωριστούν.
  • Φοβάται πως θα μείνει μόνο του χωρίς προστασία και αγάπη.
  • Αρνείται να μπει σε πρόγραμμα την ημέρα,ενώ την νύχτα δεν θέλει να κοιμάται για να είναι με τους δικούς του ή αν κοιμηθεί,τους θέλει δίπλα του.
  • Βλέπει εφιάλτες στον ύπνο του και συχνά,βρέχει το κρεβάτι του.
  • Δεν θέλει να πηγαίνει σχολείο για να μένει με την μητέρα του ή άλλο αγαπημένο του πρόσωπο.
  • Παραπονιέται ότι πονάει το κεφάλι ή η κοιλιά του.
  • Παρουσιάζει κυκλοθυμική συμπεριφορά.

Τι προκαλεί το άγχος αποχωρισμού
Στα βρέφη τα πράγματα είναι κάπως πιο απλά.Απλά μεγαλώνουν,προσαρμόζονται συνεχώς σε νέες καταστάσεις ανεξαρτησίας και χρειάζονται τον χρόνο τους για να αποχωριστούν την μαμά ή τον μπαμπά.
Τα λίγο μεγαλύτερα παιδιά,ωστόσο,ίσως παρουσιάσουν την διαταραχή μετά από κάποιο τραυματικό γεγονός ή κάποια μεγάλη αλλαγή που επηρεάζει την σχέση τους με τους γονείς.Για παράδειγμα,αν η μαμά επιστρέψει στην δουλειά ή ο μπαμπάς λείπει λόγω της δουλειάς πολλές ώρες,το παιδί ταράζεται και δεν μπορεί να το διαχειριστεί ως νέο δεδομένο.Άλλες καταστάσεις που μπορεί να το επηρεάζουν είναι η μετακόμιση σε άλλο σπίτι,η αλλαγή σχολείου,αν βίωσε πρόσφατα θάνατο αγαπημένου προσώπου ή αν έχει χάσει κάποιο ζωάκι που αγαπούσε πολύ.

Είναι η διαταραχή κληρονομική;
Έχει παρατηρηθεί πως παιδιά που αντιμετωπίζουν έντονα το άγχος αποχωρισμού,προέρχονται από οικογένειες των οποίων κάποιο μέλος παρουσιάζει διαταραχές άγχους.

Το άγχος αποχωρισμού των γονιών
Σε πολλές περιπτώσεις,το άγχος υποκινείται από τους γονείς,οι οποίοι δεν μπορούν να αποχωριστούν τα παιδιά τους και τους το μεταδίδουν.Αυτοί οι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί και δεν δίνουν χώρο και χρόνο στο παιδί τους,καθώς φοβούνται να προσαρμοστούν σε νέες καταστάσεις χωρίς αυτά.


Ηλικίες εμφάνισης της διαταραχής
Το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται σε πολλές φάσεις του παιδιού μέχρι να γίνει δυο ετών,πράγμα απόλυτα φυσιολογικό.Το στρες για ένα παιδί κορυφώνεται στην ηλικία των 7 που το παιδί εντάσσεται δυναμικά στο σχολικό περιβάλλον.Η κατάσταση ηρεμεί σημαντικά μετά τα 11 χρόνια,ηλικία κατά την οποία το παιδί μπαίνει σιγά σιγά στην εφηβεία και αποζητά την ανεξαρτησία του.Επηρεάζει το ίδιο κορίτσια και αγόρια,ενώ σε εφήβους εμφανίζεται σπάνια.

Διάγνωση
Σε ακραίες καταστάσεις οι γονείς πρέπει να απευθυνθούν στους ειδικούς για να γίνει διάγνωση και κατά συνέπεια αντιμετώπιση της διαταραχής.Δυστυχώς,οι ψυχικές διαταραχές δεν διαγιγνώσκονται μέσω αιματολογικών εξετάσεων.Το παιδί θα πρέπει να αξιολογηθεί από τον ψυχίατρο ή ψυχολόγο,οποίος θα το υποβάλλει σε μια σειρά εξετάσεων για να αποκλείσει παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν την εμφάνιση των συμπτωμάτων.Στην συνέχεια,θα μιλήσει με τους γονείς για να βρεθεί η πιο άμεση και κατάλληλη λύση για την υγεία του παιδιού.Η βάση της διάγνωσης βασίζεται στην παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού,αλλά και τα συμπτώματα που συνεχίζουν ή έχουν υποχωρήσει.


Αντιμετώπιση
Συνήθως δεν χρειάζεται ιατρική βοήθεια για να μειώσουμε το άγχος του παιδιού μας.Στόχος είναι να μειωθεί το άγχος του παιδιού,να αισθανθεί ξανά ασφάλεια και εμπιστοσύνη και να πατήσει πιο γερά στα πόδια του.Με αρκετή συζήτηση και επεξήγηση των νέων δεδομένων,αλλά και αγκαλιές που απαλύνουν τον φόβο,καταφέρνουμε να επιτύχουμε τις ισορροπίες.
Αν ωστόσο,τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα και χρειαστεί ιατρική βοήθεια,πρέπει να δράσουμε άμεσα.

  • Ψυχοθεραπεία

Είναι ο συνηθέστερος τρόπος αντιμετώπισης.Το παιδί μαθαίνει να μιλάει για όσα το προβληματίζουν,για τους φόβους και τις ανασφάλειές του με στόχο να κερδίσει αυτοπεποίθηση και να καταλάβει πώς να λειτουργεί μακριά από τους γονείς.Μην απογοητευτείτε αν τις πρώτες φορές δυσανασχετεί.Ο δρόμος για κάποιους είναι πιο μακρύς,τα αποτελέσματα όμως θα σας αποζημιώσουν.

  • Φαρμακευτική αγωγή

Δίνεται σε ακραίες περιπτώσεις και αποτελεί σπάνια μέθοδο αντιμετώπισης,καθώς το παιδιά είναι πιο προσαρμοστικά από όσο νομίζουμε εμείς ή τα ίδια.

Έκβαση
Κάποιες φορές παρατηρείται εμφάνιση άγχους και στην εφηβεία,κυρίως επειδή η περίοδος αυτή είναι μεταβατική για το παιδί και γεμάτη με αλλαγές και στρεσονόνες καταστάσεις.Το αποτέλεσμα,ωστόσο,είναι απόλυτα θετικό μακροπρόθεσμα,αφού το παιδί εντάσσεται αμέσως στα νέα δεδομένα και γίνεται με επιτυχία ανεξάρτητο και αύταρκες.

Πρόληψη
Δεν υπάρχει κάποιος τρόπος να προλάβεις την εμφάνιση της διαταραχής ή συμπτωμάτων άγχους.Μπορείς όμως,να είσαι ουσιαστικά δίπλα στο παιδί και να καταλαβαίνεις πότε αισθάνεται ανασφάλεια για κάτι ή ποιες καταστάσεις το φθείρουν και το ταράζουν.Να περνάς χρόνο μαζί του και να είσαι δίπλα του,ακόμη κι όταν είσαι λίγο μακριά του.


Σε κάθε περίπτωση,δεν πρέπει να φοβόμαστε και να νιώθουμε άσχημα για ό,τι αντιμετωπίζουμε.Το αντίθετο!Πρέπει να μεταδώσουμε στο παιδί μας την πεποίθηση πως όλα θα πάνε καλά και πως το να απευθυνθούμε σε ανθρώπους που μπορούν να μας βοηθήσουν,είναι κάτι που πρέπει να κάνουμε πάντα στην ζωή μας.Όταν έχουμε πρόβλημα το αντιμετωπίζουμε χωρίς κανένα φόβο για το αποτέλεσμα ή την κριτική του καθενός!